thuiskomst toen
Op 21 oktober 1944 geeft Aken zich na hevige strijd over.
De weken daarna kunnen de inwoners van Kerkrade langzaam terugkeren, zij het met een officiële vergunning.
Bij thuiskomst vindt de een zijn huis ongeschonden terug. De ander treft een ravage aan: Duitse soldaten en leden van de Ordedienst hebben huisgehouden en geplunderd. Bij de een gaat het om etenswaren die gebruikt zijn door achterblijvers, en die achteraf netjes terugbetaald worden. Bij de ander is alles van waarde verdwenen. Sommige teruggekeerden vinden hun huis zelfs helemaal met de grond gelijk gemaakt.
Thuiskomst nu
Volgens de VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR konden in 2022 slechts 339.000 vluchtelingen terug naar hun land van herkomst. 5,7 miljoen binnenlands ontheemden (mensen die op de vlucht zijn in eigen land) keerden terug naar huis, met name in Ethiopië, Myanmar, Syrië, Mozambique en de Democratische Republiek Congo.
Wie niet terug kan, probeert elders een leven op te bouwen en een nieuw thuis te creëren. Iedereen moet helemaal opnieuw beginnen, of je nu dokter of advocaat bent, bouwvakker of verpleger. Je moet de taal leren, een sociaal netwerk opbouwen en diploma’s halen om aan het werk te kunnen.
(Cijfers: VN Vluchtelingenorganisatie UNHCR)
Heeft u zelf een vluchtverhaal?
Heeft u verhalen, foto’s, films of andere materialen over de evacuatie van Kerkrade of over de opvang in het heuvelland in 1944?
Bent u als vluchteling naar Nederland gekomen en wilt u uw verhaal delen?
Wat heeft die gebeurtenis met u of uw familie gedaan?
Wij maken uw ervaringen graag toegankelijk voor een breed publiek.
Neem contact op wanneer u meer wilt weten of wilt deelnemen aan dit project.
Marlie Koonen-Vincken stelde een gedenkboek samen over de evacuatie voor Heemkundevereniging Mechelen:
“Als je de kranten van eind 1944 leest kom je hartverscheurende advertenties tegen. Men is tijdens de evacuatie spullen kwijtgeraakt: ‘kleding in een wit laken gewikkeld’. Er worden spullen gevonden: ‘bruine rechter jongensschoen te Imstenrade’. Contact gezocht met vermiste familie, enz.
De vele dankbetuigingen spreken voor zich.”
Sjef Franssen:
‘Bij mijn ouders is een familie Arets uit Kerkrade geëvacueerd geweest. Een gezin van zeker zes personen met o.a. dochter Keetje en zoon Paul (later trainer van een voetbalclub uit Kerkrade) en ook een vriend van een van de dochters. Het is oogsttijd en iedereen helpt mee appels plukken; alleen de vriend vertikt het om te helpen.’
De ouders van Loes Janssen hebben net verkering als Theo moet evacueren uit Kerkrade. Zij woont in Heerlen, hij is ondergebracht in Wijlré. Hij kijkt uit naar de dag dat hij naar huis kan:
“Onze terugkomst is niet erg enthousiast. Volgens ooggetuigen biedt Kerkrade een troosteloze aanblik, veel kapotte huizen en bijna nergens meer een hele ruit. Maar ja, daar komen wij ook weer overheen, als we maar weer eens de handen uit de mouwen kunnen steken. Jullie bent er fijn afgekomen. Als we maar alles terug vinden zoals we het achter hebben gelaten, dan kunnen we nog blij zijn.
Maar ja, laat ik je nu niet met allerhande treurige feiten beladen, laat er ons hier op verheugen dat we ons zeer binnenkort weerzien. Liefste Mia, ik wil dit briefje maar weer gaan eindigen, want veel belevenis-sen heb je hier niet, maar je weet toch nu meer een en ander van ons en de hoofdzaak is toch maar een spoedig weerzien.”
Na de chaos van de eerste dagen van de evacuatie, kwam een zorgvuldige registratie op gang van wie waar terecht was gekomen. Het Rode Kruis hielp mensen zoeken naar hun verloren familie en vrienden. Om terug te keren naar Kerkrade was een vergunning nodig. Paul Geilenkirchen stuurde het document dat zijn ouders weer toegang tot hun thuis verleende.
"Goeiemorgen", gedicht van de Syrische Rama
